✨ પુરક આહાર (Complementary Feeding): બાળકના જીવનની બીજી મહત્વપૂર્ણ શરૂઆત! ✨
(6 મહિના પછીની ઉંમરથી શરૂ થતો પોષણનો પહેલો મોટો પડાવ)
👶🏻 કેમ જરૂરી છે?
બાળકના જીવનના પહેલા 6 મહિના સુધી માત્ર માતાનું દૂધ પૂરતું હોય છે, જે સંપૂર્ણ પોષણ આપે છે.
પણ 6 મહિના પછી:
🔹 બાળકને વધારે એનર્જીની જરૂર પડે છે.
🔹 માત્ર માતાના દૂધથી આયર્ન, ઝિંક જેવા પોષક તત્વો અને એનર્જી પૂરાં પડતા નથી.
🔹 શારીરિક વિકાસ અને મગજના વિકાસ માટે વધુ પોષણ જરૂરી બને છે.
આમ, 6 મહિનાથી પૂરક આહારની યોગ્ય શરુઆત અનિવાર્ય છે.
🥄 પુરક આહારનો અર્થ શું?
પુરક આહાર એટલે…
✅ માતાના દૂધ ઉપરાંત અપાતો નરમ, પોષક અને ઘરેલું ખોરાક
✅ દૂધ બંધ નહિ કરવાનું પણ દૂધની સાથે સાથે બીજો ખોરાક પણ ચાલુ રાખવો.
✅ નિયમિત રીતે ખવડાવવો અને બાળકને ખાવાની ટેવ વિકસાવવી.
📅 પુરક આહાર ક્યારે અને કેવી રીતે શરુ કરવો?
🔹 6 મહિના પૂર્ણ થાય એટલે તરત જ પુરક આહાર શરુ કરવો જોઈએ.
🔹 શરૂઆતમાં દિવસમાં 1-2 વાર.
🔹 પછી ધીમે ધીમે વધારીને 8 મહિનાથી 3-4 વાર.
🔹 9-12 મહિનાએ 4-5 વાર અને જરૂર મુજબ દિવસમાં 6-7 વાર ખવડાવવું.
🔹 લગભગ સવા વર્ષની ઉંમરે બાળક “ફેમિલી ફૂડ” એટલે કે ઘરમાં પુખ્ત માણસો ખાય એ ખોરાક ખાઈ શકે તે રીતે તૈયાર કરવું.
🥣 શું આપવું? ઘરેલું અને પોષણથી ભરપૂર ખોરાક
🔸 મસળેલાં/ચોળેલાં દાળ-ભાત
🔸 ઘઉંનો લોટ અને ઘીની લાપસી અથવા રાબ
🔸 ખીચડીમાં ઘી અને શાકભાજી ઉમેરી શકાય
🔸 ચોખાની લાપસી
🔸 દુધ અથવા દાળમાં રોટલી મસળીને આપવી
🔸 સિઝનમાં આવતા ફળની પ્યુરી
🔸 સ્ટીમ કરેલી શાકભાજી
🔸 ઓટ્સ, રાગી અથવા બાજરીનો લોટ
🔸 ઘરમાં બનાવેલો સૂપ
🛑 શું ટાળવું?
❌ પેકેજ્ડ ખોરાક (ટીન, બોટલ કે પડીકામાં હોય એવો ખોરાક)
❌ ખાટા, મસાલેદાર કે તળેલા ખોરાક
❌ નમક અને ખાંડનું વધુ પ્રમાણ હોય તેવો ખોરાક
❌ નાના દાણા વાળો ખોરાક જેમ કે મૂંગફળી, ચણા, સિંગ, વટાણા, ભરેલા દાણા વગેરે
❌ બોટલફીડિંગ
💡 સાવચેતી અને ઉપયોગી ટિપ્સ:
🔹 એક સમયે એક જ નવો ખોરાક શરુ કરો અને 3 દિવસ સુધી સ્તનપાનની સાથે ચાલુ રાખવો.
🔹 બાળકને મજબૂરીથી નહીં, પ્રેમથી ખવડાવવું.
🔹 ખોરાક નરમ અને યોગ્ય હોવો જોઈએ એટલેકે બાળક આરામથી ઉતારી શકે.
🔹 સ્વચ્છતા રાખવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
🔹 કેટલો ખોરાક આપવો એ સમજવા બાળકની ભૂખ અને તૃપ્તિના લક્ષણો સમજવા જરૂરી છે.
પૂરક ખોરાક વિષે વધુ માહિતી માટે આપના બાળકોના ડોકટરનો સંપર્ક કરો.
